آیا بدهی او به دادخواهی سنگین‌تر خواهد شد؟
مسعود پزشکیان در رقابت با سعید جلیلی به عنوان رئیس جدید دولت در ایران انتخاب شد. ما پیشتر در پستی در صفحه اینستاگرام جاستیداد به کارنامه حقوق بشری او اشاره کرده و نوشته بودیم که او به دلیل مواضع ضد حقوق بشری، از جمله حمایت از سپاه و عملکردش در پرونده‌هایی مانند زهرا کاظمی، از بدهکاران به خانواده‌های دادخواه و عدالت انتقالی است.
حالا پزشکیان در انتخاباتی که به اعتراف آمار خود حکومت، بیش از نیمی از واجدان رأی آن را تحریم کرده‌اند (احتمال مشارکت بسیار کمتر هم دور از ذهن نیست) قرار است با عنوان رئیس‌جمهور و رئیس دولت در ساختار جمهوری اسلامی حضور داشته باشد. او در ایام تبلیغات انتخابات نیز نشان داد که اهمیتی برای حقوق بشر و دادخواهی قائل نیست و حتی از بیان آن‌ها خودداری کرد. بنابراین پس از این نیز می‌تواند ادعا کند که وعده‌ای در این باره نداده است.
واقعیت اما این است که پزشکیان از امروز بسیار بیش از گذشته مسئولیت دارد. او درباره هر نقض حقوق بشر، جنایت و سرکوبی که اتفاق می‌افتد، مانند حکم اعدام شریفه محمدی، فعال کارگری، یا اعتصاب غذای اعتراضی عاطفه رنگریز، فعال جامعه کارگری، مسئولیت دارد. به این معنا، پرونده جدیدی با نام پزشکیان برای دادخواهی و عدالت انتقالی در ایران باز خواهد شد. در این پرونده، نقض حقوق بشر درباره فعالان برابری جنسیتی، افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس، روزنامه‌نگاران، خانواده‌های دادخواه، اقلیت‌های دینی و مذهبی و گروه‌های اتنیکی ثبت و مستند خواهد شد.
در واقع برای اینکه حقوق بشر، دادخواهی، کشف حقیقت، اجرای عدالت، جبران خسارت‌ها به قربانیان و جلوگیری از نقض حقوق گسترده به عنوان یک مطالبه از پزشکیان مطرح شود، نیازی نیست که او وعده‌اش را داده باشد! این‌ها ضرورت‌های ارزشی، اخلاقی و حقوقی زندگی این دوران هستند و هر تصمیم و عملکردی در هر گوشه‌دنیا، از ایران تا غزه، اروپا و آمریکا، با همین معیارها سنجیده می‌شود.
از امروز، عملکرد پزشکیان را زیر ذره‌بین می‌بریم و بر اساس هر رکن، انتظارات و مسئولیت‌هایی را که بر دوش اوست مطرح می‌کنیم. این مطالبه‌ها، فارغ از اینکه او چه می‌خواهد یا چه می‌تواند انجام دهد، وجود دارند و پزشکیان باید نسبت به آن‌ها پاسخگو باشد. کوتاهی در انجام هرکدام از این مسئولیت‌ها خود به عنوان نقض حقوق بشر به شمار می‌رود و در پرونده او ثبت خواهد شد.
کشف و بیان حقیقت: یکی از ارکان اصلی عدالت انتقالی، کشف و بیان حقیقت است. پزشکیان موظف به شفاف‌سازی و بررسی دقیق تمامی نقض حقوق بشری که در دوران ریاست جمهوری او رخ می‌دهد؛ همچنین مواردی که پیش از او رخ داده. این شامل تشکیل کمیته‌های مستقل برای تحقیق و انتشار عمومی نتایج آن‌ها است. کوتاهی در انجام این مسئولیت، نقض حقوق بشر تلقی می‌شود.
اجرای عدالت: انتظار می‌رود پزشکیان پیگیر اجرای عدالت در قبال تمامی ناقضان حقوق بشر و احقاق حقوق قربانیان در ایران باشد. این به معنای محاکمه عادلانه و بدون تبعیض افرادی است که آمر و عامل جنایت و نقض حقوق بشر هستند، صرف نظر از موقعیت سیاسی یا اجتماعی آن‌ها. عدم اجرای عدالت، خود نقض حقوق بشر است و در پرونده او ثبت خواهد شد.
جبران خسارت برای قربانیان: پزشکیان موظف به پیگیری جبران خسارت‌های مادی و معنوی وارد شده به قربانیان نقض حقوق بشر است و کوتاهی در این مورد نیز به عنوان یک نکته منفی جدید در پرونده او ثبت خواهد شد.
به خاطرسپاری و جلوگیری از تکرار نقض حقوق: پزشکیان موظف است اقدام‌هایی را برای به خاطرسپاری یاد قربانیان و جلوگیری از تکرار نقض حقوق و جنایت‌هایی مانند سرکوب گسترده در خیزش زن، زندگی، آزادی انجام دهد.
البته که از پزشکیان انتظار نمی‌رود به این ارکان و عدالت انتقالی توجهی داشته باشد اما همانطور که اشاره کردیم، این موضوع باعث نمی‌شود که دادخواهان و اجتماع عدالت انتقالی در ایران رصد نقادانه عملکرد او به عنوان یکی از مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی را بلاموضوع بداند.
منبع عکس: سی‌ان‌ان
