عدالت انتقالی برای ایران

دو سال پیش در ۲۵ آبان ماه ۱۴۰۱ و در اوج اعتراض‌های جنبش زن، زندگی، آزادی، گلوله‌های مأموران حکومت در ایذه جان کیان پیرفلک، کودک ۹ساله را گرفت و پرده از ماهیت سرکوب بی‌رحمانه‌ای برداشت که در آن کودکان قربانی طمع بی‌پایان حکومت دینی به ماندن بر اریکه قدرت بود. از دل این ستم، صدایی برای عدالت‌خواهی برخاست که به یکی از نمادهای دادخواهی تبدیل شد: زینب(ماه منیر) مولایی راد؛ مادر کیان.
بر اساس آنچه ماه از ماه منیر می‌دانیم او نشان داده چگونه می‌توان در سخت‌ترین شرایط، حقیقت را زنده نگه داشت و مسیر دادخواهی را هموار کرد. الگوی رفتاری ماه منیر در مستندسازی، روایتگری و پایداری در مسیر عدالت‌خواهی، برای #عدالت_انتقالی در ایران درس‌های مهمی دارد و به همین دلیل یادداشت سالگرد کشته شدن کیان را به او اختصاص دادیم.
ماه منیر معلم و دبیر گرافیک بود، پس از پنج سال خدمت در آموزش و پرورش، ناگهان خودش را در مرکز طوفانی یافت که زندگی‌اش را دگرگون کرد. همان گلوله‌هایی که کیان را از او گرفت، همسرش میثم پیرفلک را نیز روانه کما کرد. در این شرایط دشوار، ماه منیر نه تنها باید با درد جانکاه از دست دادن فرزند کنار می‌آمد که باید از حقیقت نیز محافظت می‌کرد. او حتی از ترس ربوده شدن پیکر کیان، جنازه فرزندش را در خانه نگه داشت؛ این تصمیم خیلی سخت نشان ‌داد که او هم شجاعت دارد و هم می‌داند در چه شرایطی ایستاده.
شجاعت ماه منیر در مواجهه و به عبارت دقیق تر مقابله با روایت رسمی حکومت هم الهام‌بخش بسیاری شد. او حتی زمانی که زیر فشار مجبور به اعتراف تلویزیونی شد، از حقیقت عقب‌نشینی نکرد. صدای لرزان اما مصمم او در اعتراف اجباری، همچنان بر روایت اصلی پافشاری می‌کرد: «پلیس به سمت خودروی ما شلیک کرد.»
یک ویژگی برجسته ماه منیر، نگاه انسانی او حتی در اوج درد و رنج است. وقتی مجاهد کورکور را متهم به قتل فرزندش معرفی کردند، او با دفاع از حقوق انسانی مجاهد و همدردی با مادرش نشان داد که دادخواهی‌اش نه از سر کینه که برای رسیدن به حقیقت و عدالت است.
ماه منیر از هنر و فرهنگ هم برای دادخواهی بهره گرفت. شعرهایش صدای اعتراض شد و حضور مؤثرش در رسانه‌های اجتماعی، روایت دادخواهی‌اش را جهانی کرد. او حتی توانست سالگرد تولد کیان را به رویدادی جهانی تبدیل کند و نشان دهد چطور می‌شود صدای عدالت‌خواهی را به گوش جهانیان رساند.
محدودیت‌ها و فشارهای گوناگون- از منع کار تا حبس خانگی پس از مراسم دهمین سالگرد تولد کیان هم نتوانست عزمش را سست کند. حتی کشته شدن پسرعمویش، پویا مولایی راد در روز تولد کیان، که به نظر می‌رسید تلاشی برای خاموش کردن صدای این خانواده بود، نتوانست او را از دادخواهی منحرف کند.
امروز ماه منیر مولایی راد نه تنها به نماد نسل جدیدی از مادران دادخواه تبدیل شده که الگویی برای مستندسازی جنایت‌ها، حفظ حقیقت و پیگیری عدالت است. روش‌های او در مقابله با روایت‌های رسمی، حفظ و انتشار اسناد، و تبدیل دادخواهی فردی به جنبش جمعی، می‌تواند راهنمای عمل برای خیلی از ما در دوران گذار به عدالت باشد. او با ترکیبی از شجاعت، هوشمندی، انسانیت و پایداری، نشان داده که می‌توان حتی در تاریک‌ترین لحظه‌ها، مسیر تحقق عدالت را روشن نگه داشت.

جاستیداد